روانشناسي نوين

اگر فرزند نوجوان داشته باشيد، فكر اين كه او مواد مخدر مصرف كند، موجي از احساسات شديد و آزار دهنده را در وجود شما بر مي انگيزد، خشم، ترس، نااميدي، و احساس بي پناهي تنها برخي از اين احساسات هستند.

مشكل اينجاست كه، در موقعيتي با چنين آشوب روحي ناشي از كشف احتمال اينكه در حال زندگي با فردي معتاد هستيد، بايد بتوانيد مشخص كنيد كه آيا واقعا نوجوان شما مواد مصرف مي كند يا اينكه شما زيادي منفي باف هستيد. بستن درها، تغييرات مداوم در روحيه، يا پنهان كاري مي توانند صرفا رفتارهاي معمول يك نوجوان براي دفاع از حريم خصوصي خود باشند، ولي همچنين مي توانند نشانه هايي باشند از مسئله اي ناگوار. اما چگونه حقيقت را دريابيم؟

جواب ساده اي براي اين سوال وجود ندارد، اما راه هايي وجود دارند تا بتوانيد مشخص كنيد كه آيا فرزند شما مواد مصرف مي كند.

بايد از او بپرسيد
مستقيم ترين راه براي خلاص شدن از نگراني ها اين است كه از فرزند خود مستقيما بپرسيد. اين بهترين قدم ابتدايي است اگر نگران مصرف مواد مخدر توسط فرزند خود هستيد. اما پيش از آنكه اين كار را انجام دهيد، بايد به مسائل زير توجه داشته باشيد:

بايد دلايل روشن و منطقي براي اينكه چرا فكر مي كنيد نوجوان مواد مصرف مي كند، داشته باشيد. نمونه هاي مشخصي داشته باشيد كه بتوانيد به آنها استناد كنيد.
براي پيامد هاي احتمالي آماده باشيد، اگر قبول كردند كه مواد مصرف مي كنند، چه خواهيد كرد و چه خواهيد گفت؟ اگر خشمگين و احساساتي شدند چه خواهيد كرد؟
چگونه اين مسئله را به آنها انتقال خواهيد داد كه بيشتر نگران او هستيد و مي خواهيد به او كمك كنيد تا اينكه او را تنبيه و مجازات كنيد؟
اگر نمي دانيد چگونه مسئله را با فرزند خود مطرح كنيد، پرسيدن اين كه مصرف مواد مخدر چقدر در مدرسه شايع شده است مي تواند شروع خوبي باشد، يا اين كه نظر دوستان او در باره ي مصرف مواد مخدر والكل چيست؟ نوجوانان بيشتر مايل هستند درباره ي ديگران صحبت كنند تا خودشان. اين گفت وگو به شما نگرشي از گرايش هاي و عادات دوستان و همسالان فرزند شما خواهد داد و همچنين ديدي بهتر از زمينه ي فكري خود او پيدا خواهيد كرد.

اگر احساس كرديد بحث زيادي كشدار شده و چيز بيشتري متوجه نمي شويد، مي توانيد گفت و گو را با پرسيدن اين كه آيا آنها تابحال در حظور او الكل يا مواد مخدر مصرف كرده اند، و سپس بررسي كنيد كه آيا كسي به او مصرف مواد مخدر را پيشنهاد داده است يا خير. اگر پاسخ او مثبت بود، شما مي توانيد بپرسيد كه آيا امتحان كرده اند، و اين كه آيا بيشتر از يك بار اتفاق افتاده است و سوالاتي از اين دست را بپرسيد. پس شما نقطه ي اتكايي براي مطرح كردن نگراني بزرگتر خود در مورد احتمال مصرف مداوم او و مشكل احتمالي داريد.

علارغم تلاش شما، اما اين احتمال وجود دارد كه بخشي از حرف هاي او و يا تمام آن دروغ باشد. اگر فكر مي كنيد انكار كردن هاي نوجوان حقيقت ندارد به آنها دوباره گوشزد كنيد كه چرا فكر مي كنيد كه آنها حقيقت را بيان نمي كنند، و به آنها به آنها فرصت دهيد تا پذيرفته و يا نگراني شما را برطرف سازند.

همچنين اين مسئله اهميت دارد كه آنها را متوجه كنيد كه اگر بپذيرند كه مشكلي وجود دارد تحمل شنيدن آن را داريد، اما اگر دروغ بگويند مشكلات ديگري در رابطه ي شما با او به وجود خواهد آمد. در نهايت اگر نمي خواهند و يا نمي توانند حقيقت را براي شما بيان كنند، كار زيادي براي وادار كردن او از دست شما ساخته نخواهد بود (بسياري از بزرگسالان با مشكل اعتياد به مواد مخدر زمان طولاني را صرف دروغ گفتن به خود و ديگران مي كنند).

اگر پذيرفتند كه مواد مخدر مصرف مي كنند، بنابراين اولين پاسخ شما تشكر از صداقت او خواهد بود. پاسخ بعدي به او نبايد پرسيدن”چرا؟” باشد، بلكه بجاي آن چيزي شبيه به “اين موضوع خيلي مرا نگران مي كند، از اين كاري كه انجام مي دهي چه احساسي داري؟” بهتر خواهد بود، چنين پاسخي از طرف شما توانايي شما براي ايستادگي در برابر اين حقيقت را به نمايش مي گذارد، و زمينه را براي ادامه ي گفت و گو فراهم مي سازد.

توجه داشته باشيد كه با اينكه دروغ گفتن در باره ي مصرف مواد مخدر معمول است، برخي اوقات والدين به شدت نگرانند كه فرزند آنها به دروغ مصرف مواد مخدر را انكار مي كنند، در حالي كه اينگونه نيست و نوجوان حقيقت را بيان كرده است. اگر پاسخ او در باره ي كارهايي كه شك شما را برانگيخته اند قانع كننده باشند سعي كنيد آنها را باور كنيد.

از نزديكتر مسئله را بررسي كنيد
اگر هنوز شك شما برطرف نشده است، و نوجوان نيز مصرف مواد مخدر را همچنان انكار مي كند، بنابراين شما بايد از نزديكتر اين مسئله را بررسي كنيد.

برخي از كارهايي كه مي توانيد انجام دهيد از اين قرار هستند:

با معلمان او صحبت كنيد و ببينيد كه آيا آنها متوجه موضوعي شده اند.
مراقب پول هاي خود باشيد و دسترسي او را به پول ها مورد توجه قرار دهيد
به تغييرات در هزينه هاي آنها توجه كنيد
هنگامي كه از خانه بيرون مي رود بررسي كنيد كه به جايي رفته باشد كه به شما گفته است، براي مثال مي توانيد با والدين دوست او تماس گرفته و مطمئن شويد كه به آنجا رفته است.
اتاق او را بگرديد (با او صادق باشيد و با صراحت در حضور آنها اين كار را انجام دهيد و يا به آنها بگوييد كه اتاق او را گشته ايد). حريم خصوصي براي نوجوان اهميت زيادي دارد، و نبايد براي مسائل غير ضروري آن را نقض كرد، اما خطري كه در اين موضوع و جود دارد اين كار شما را توجيه مي كند.

منبع:كانون مشاوران ايران-مصرف مواد مخدر در نوجوانان

اختلالات مرتبط با مصرف مواد مخدر

اختلالاتي كه مربوط به مصرف مواد مي شوند به مواردي مي گويند كه ويژگي هاي زير را داشته باشد: ماده اي قابل سو مصرف مانند الكل باشد يا داروي تجويز شده اي كه عوارض جانبي داشته باشد.

اختلالاتي كه به مصرف مواد مربوط مي شود را به دو گروه مي توان تقسيم كرد:

اختلال مصرف مواد كه شامل وابستگي شديد به مواد و سوء مصرف آن مي باشد.
اختلالاتي كه به دليل مصرف مواد به وجود مي آيد و شامل مواردي زير مي باشد:
مسوميت مواد
محروميت از مواد
دليريوم ناشي از مصرف مواد
زوال عقل پايدار ناشي از مصرف مواد
اختلال فراموشي پايدار از مصرف مواد
اختلال پسيكوتيك ناشي از مصرف مواد
اختلال خلقي ناشي از مصرف مواد
اختلال اضطراب ناشي از مصرف مواد
اختلال كنشي جنسي ناشي از مصرف مواد
اختلال خواب ناشي از مصرف مواد
مواد مخدر و اعتياد چيست ؟
اعتياد به مصرف مواد مخدر به اختلالي مي گويند كه باعث مي شود تا فرد به دارو هايي كه از مواد مجاز يا غير مجاز ساخته شده است وابسته شوند، بايد به اين نكته توجه كنيد كه هر چيزي كه مجاز شمره مي شود مانند الكل و نيكوتين را نمي توان سالم در نظر گرفت.

هنگامي كه به اين مواد وابسته شده و معتاد شويد ديگر نخواهيد توانست مصرف مواد مخدر را به درستي كنترل كنيد و به احتمال زياد آسيب هاي بسياري ناشي از مصرف مواد مخدر به شما وارد خواهد شد.

افرادي كه اعتياد به مواد مخدر پيدا مي كنند ميل بسيار شديدي به مصرف دارو دارند، آن ها شايد تمايل داشته باشند تا مصرف مواد را ترك كنند ولي در بيشتر مواقع نمي توانند به خودي خود آن را ترك كنند.

اعتياد به مواد مخدر آسيب هاي بسياري به فرد وارد مي كند و عواقب جدي و دراز مدتي بر روي سلامت جسمي و رواني و بر روي روابط، اشتغال و قانون مي گذارد.

براي اين كه بتوانيد از مصرف مواد رهايي يابيد و بر اعتيادتان غلبه كنيد بايد به كمك پزشك، خانواده، دوستان، گروه هاي پشتيباني اقدام به درمان كنيد و برنامه ي درماني سازمان يافته و دقيقي داشته باشيد تا بر اساس آن بتوانيد ترك كنيد.

از كجا بفهميم اعتياد پيدا كرده ايم ؟
در موقعيت هاي مختلف اجتماعي افراد به صورت آزمايشي به مصرف مواد مخدر مي پردازند و در بيشتر مواقع دچار اعتياد مي شوند، براي بسياري از اشخاص مصرف مواد مخدر امري شايع و عادي مي باشد.

مواد مخدر انواع مختلفي دارند و خطر اعتياد و سرعت وابستگي به آن بسيار متفاوت مي باشد، بسياري از داروها خطر اعتياد بسيار بالايي دارند و به نسبت ساير مواد وابستگي بيشتري در فرد ايجاد مي كند.

به دليل وابستگي، شخص معتاد به مرور زمان به دوز هاي بيشتري براي مصرف مواد مخدر نياز دارد، در بيشتر مواقع ممكن است از دارو براي بهتر شدن حس و حالش استفاده كند اما هنگامي كه مصرف مواد مخدر را افزايش مي دهد ممكن است به اين نتيجه برسد كه ديگر بدون دارو نمي تواند زندگي كند و براي خوب بودن حالش بايد حتما آن را مورد مصرف قرار دهد.

زماني كه فرد تمايل به ترك داشته باشد و مصرف مواد مخدر را متوقف كند هوس ها و محرك هاي شديدي براي ايجاد مي شود و فرد احساس مي كند دچار بيماري جسمي شده است كه نشانه هاي ترك مي باشد.

علائم اعتياد به مواد مخدر
فردي كه به مواد مخدر اعتياد دارد علائم و نشانه هاي زير را در ميان جمع از خود نشان مي دهد:

احساس مي كند كه بايد به طور منظم از مواد مخدر استفاده كند و در طول روز يك يا چند بار به مصرف مواد نياز داشته باشد.
ميل بسيار شديدي به دارو دارد.
براي اين كه دارو اثر لازم را بگذارد با گذشت زمان به مقدار بيشتري نياز دارد.
بايد مطمئن باشد كه مواد مخدر به مقدار كافي دارد وگرنه مضطرب مي شود.
حتي اگر پول لازم براي خريد مواد ناشته باشد اما باز هم تلاش مي كند تا آن را تهيه كند.
به دليل مصرف دارو مسئوليت هاي كاري و تعهدات آن ها كاهش مي يابد و فعاليت هاي اجتماعي و تفريحي آن ها كمتر خواهد شد.
انجام كارهاي نامناسب مانند سرقت و دزدي براي دريافت مواد مخدر.
هنگام مصرف مواد مخدر فعاليت هاي پر خطر مانند رانندگي انجام مي دهند.
تمركز بسياري بر روي زمان دارند و انرژي خود را براي به دست آوردن مواد مخدر صرف مي كنند.
براي ترك مواد مخدر تلاش بسياري مي كنند اما با شكست رو به رو مي شوند.
علائم ترك را در زمان ترك مصرف مواد مخدر تجربه مي كند.
اختلال مصرف مواد مخدر
الف : وابستگي مواد
زماني كه شخص از نظر رواني و جسماني به مصرف مواد مخدر وابسته شود، نشانه هايي مانند علائم شناختي – رفتاري و فيزيولوژيكي در او ديده مي شود كه حاكي از آن است كه علاوه بر درگير بودن به مسائل مرتبط به مواد، به مصرف مواد نيز ادامه مي دهد. فرد بيمار به طور مداوم و تكراري از يك الگوي مصرف پيروي مي كند كه باعث مي شود به طور اجباري دارو مصرف كند، اين امر منجر به تحمل و محروميت او مي شود و هنگام مصرف نكردن مواد تحمل و صبرش كاهش مي يابد و عصبي مي شود.

وابستگي به مواد به صورت رواني و جسمي در افراد به وجود مي آيد و در بسياري از مواقع وابستگي رواني و رفتاري به صورت عادت تثبيت مي شود،

در اين حالت در فرد نشانه هاي زير مشاهده مي شود:
بيمار ميل شديد، مستمر و متناوبي به مصرف مواد مخدر دارد تا از حالت خماري درآيد و نياز جسمي يا فيزيولوژيك او رفع شود زيرا به مواد وابسته شده است.
ناتوان بودن در قطع مصرف دارو زيرا اثراتي مانند درد جسمي و غيره دارد كه براي مصرف كننده زجرآور مي باشد و نمي تواند ترك كند.
تحمل عبارت است از اين كه فرد معتاد براي اين كه به اثر مطلوب برسد به مواد بيشتري براي مصرف نياز دارد، هنگامي كه فرد مقدار مشخص هميشگي را مصرف مي كند اما تاثير قابل ملاحظه اي بر روي او نمي گذارد به اجبار مقدار مصرف مواد افزايش مي دهد.

تحمل نشانگر پاسخ به اثرات و تاثيرات مواد مخدر مي باشد كه براي رسيدن به اثر مورد نياز بايد مقادير مواد را بالاتر ببرند.

اعتياد به معني وابستگي جسمي و رواني به مواد مخدر مي باشد و چون يك اصطلاح غير علمي است زياد كارايي ندارد و به جاي آن از وابستگي دارويي يا وابستگي مواد استفاده مي كنند.

منبع:مركز مشاوره و روانشناسي مشاورانه-اختلالات مرتبط با مصرف مواد مخدر

سوء مصرف مواد مخدر و اعتياد

آيا شما كسي را مي شناسيد كه به مواد مخدر اعتياد داشته باشد؟ علائم هشدار دهنده را بررسي كنيد و ياد بگيريد كه چگونه اعتياد ايجاد مي شود.

درك اعتياد
افراد از تمام اقشار ممكن است بدون در نظر گرفتن سن، نژاد، پيشينه يا دليلي هنگام شروع به مصرف مواد، مشكلاتي را تجربه كنند.

برخي از روي كنجكاوي يا وقت گذراني با دوستان يا براي كاهش اختلالات رواني مانند استرس، اضطراب يا افسردگي، داروهاي مخدر را تفريحي آزمايش مي كنند.

بنابراين، فقط مواد مخدر غيرقانوني مانند كوكائين يا هروئين نيست كه اعتياد آورند، بلكه داروهاي تجويزي مانند مسكن ها، قرص هاي خواب آور و آرام بخش مشكلات مشابهي ايجاد مي كنند.

در واقع، بعد از ماري جوانا، مسكن‌هاي تجويزي بيشترين آمار اعتياد را در ايالات متحده دارند و مرگ افراد بر اثر مصرف بيش از حد اين مسكن ها، بيشتر از تلفات تصادفات رانندگي و با اسلحه است. اعتياد به مسكن‌هاي افيوني مي‌تواند آنقدر قوي باشد كه به سوء مصرف هروئين تبديل شده است.

زماني كه مصرف مواد مخدر به اعتياد تبديل مي شود
البته، مصرف مواد مخدر، چه غيرقانوني و چه با نسخه، به طور خودكار منجر به اعتياد نمي شود. برخي از افراد داروهاي تفريحي يا تجويزي مصرف مي كنند، بدون اينكه اثرات منفي را تجربه كنند، در حالي كه برخي ديگر به آسيب جدي كه مواد به سلامت و رفاه آنها وارد مي كند، پي برده اند.

اعتياد كمتر، به نوع و مقدار يا دفعات ماده مصرفي مخدر شما ربط داشته و بيشتر به عواقب آن رابطه دارد،اگر مصرف مواد مخدر باعث ايجاد مشكلاتي در محل كار، مدرسه، خانه يا در روابط شما شده، احتمالاً مشكل سوء مصرف مواد يا اعتياد داريد.

اگر در مورد مصرف مواد مخدر خود يا يكي از نزديكانتان نگران هستيد، يادگيري نحوه ايجاد سوء مصرف و اعتياد به مواد مخدر و اينكه چرا چنين تأثير قدرتمندي دارد، به شما در نحوه برخورد با مشكل كمك مي كند.

تشخيص اينكه مشكل داريد، اولين قدم در مسير بهبودي است، قدمي كه شجاعت و قدرت فوق العاده اي مي خواهد. رويارويي با مشكل خود بدون به حداقل رساندن موضوع يا بهانه آوردن مي تواند ترسناك و سخت باشد، اما ترك مواد شدني است.

اگرآماده دريافت كمك هستيد، اين نشانه خوبي است كه بيانگر اين است كه مي توانيد بر اعتياد خود غلبه كنيد و يك زندگي رضايت بخش و بدون مواد مخدر براي خود بسازيد.

عوامل خطر براي اعتياد به مواد مخدر
در حالي كه هر كسي در اثر مصرف مواد مخدر ممكن است دچار مشكل شود، آسيب پذيري در برابر اعتياد از فردي به فرد ديگر متفاوت است. عوامل خطري كه باعث افزايش آسيب پذيري شما مي شوند ، عبارتند از:

سابقه خانوادگي اعتياد
سوء استفاده، غفلت يا ساير تجربيات آسيب زا
اختلالات رواني مانند افسردگي و اضطراب
استفاده زودهنگام از داروها
روش مصرف سيگار كشيدن يا تزريق يك دارو ممكن است اعتيادآور بودن آن را افزايش دهد.
افسانه ها و حقايق در مورد اعتياد
شش افسانه رايج
افسانه ۱: غلبه بر اعتياد ارادي است. در صورت تمايل مي توانيد مصرف آن را متوقف كنيد.
واقعيت: قرار گرفتن طولاني مدت در معرض مواد مخدر باعث تغيير مغز مي شود كه منجر به هوس شديد و اجبار به مصرف مي شود. اين تغييرات مغزي ترك را حتي با اراده قوي بسيار دشوار مي كند.

افسانه ۲: استفاده از داروهايي مانند مسكن هاي اپيوئيدي بي خطر است زيرا معمولاً توسط پزشكان تجويز مي شود.
واقعيت: به عنوان مثال، استفاده كوتاه مدت از مسكن هاي مخدر باعث كاهش درد شديد پس از تصادف يا جراحي مي شود.

با اين حال، استفاده منظم يا طولاني مدت از مواد افيوني منجر به اعتياد مي شود. استفاده غلط از اين داروها يا مصرف داروهاي شخص ديگري عواقب خطرناك و حتي كشنده به دنبال دارد.

منبع:مركز مشاوره و روانشناسي مشاورانه-سوء مصرف مواد مخدر و اعتياد